Hoeveel stroom verbruikt een warmtepomp?

Het stroomverbruik van een warmtepomp is afhankelijk van de zogeheten warmtebehoefte van je huis en het rendement van de warmtepomp dat wordt uitgedrukt in een getal: de COP.

Om het exacte verbruik van een warmtepomp te kunnen bepalen, moeten we het antwoord weten op twee vragen, namelijk:

1. Hoeveel energie is er nodig om een huis te verwarmen, van warm water te voorzien en te koelen?
2. Met welk rendement kan de warmtepomp warmte uit de omgeving omzetten in nuttige warmte en (eventueel) een huis actief koelen?
   
   

1. Warmtebehoefte

Het antwoord op de eerste vraag is vooral afhankelijk van de zogeheten warmtebehoefte van je huis. De warmtebehoefte wordt bepaald door een aantal factoren, zoals:

• de grootte van je huis
• de mate van isolatie van je huis
• het aantal personen in je huishouden
• de gewenste hoeveelheid warm water

Een groot, matig geïsoleerd huis heeft uiteraard een hogere warmtebehoefte dan een goed geïsoleerd klein huis. En wie dagelijks uitgebreid in bad gaat, verbruikt meer warm water dan iemand die ’s ochtends alleen kort onder de douche springt.

Voor wat koeling betreft: een water/water warmtepomp met passieve koeling heeft een laag stroomverbruik. Dat komt omdat de compressor niet nodig is bij het koelen. Wil je met een lucht/water warmtepomp koelen, dan wordt de compressor wél gebruikt en dat heeft – zoals je hiervoor al kon lezen – dus wel effect op het verbruik van je warmtepomp.

2. Stroomverbruik en rendement van je warmtepomp

Het rendement van elke warmtepomp wordt uitgedrukt in een getal: de COP. Hierbij geldt: hoe hoger de COP, hoe minder elektriciteit de warmtepomp gebruikt om een bepaalde hoeveelheid warmte te leveren. Heeft je warmtepomp bijvoorbeeld 1 kWh aan elektrische energie nodig om 5 kWh aan nuttige warmte te leveren, dan bedraagt de COP 5/1 = 5,0. In dit voorbeeld wordt met 1 kWh elektrische energie dus 4 kWh (gratis) energie aan de omgeving onttrokken. Door dit principe kan de warmtepomp– mits de installatie dat mogelijk maakt – dus een rendement van wel 500% behalen.

Met behulp van de COP kun je de rendementen van verschillende warmtepompen goed vergelijken. In een uitgebreider artikel vind je meer informatie over de COP en de SCOP (het seizoensgebonden rendement over een heel jaar bekeken).

Voor koeling wordt het rendement aangeduid met de zogeheten EER (energie-efficiëntieverhouding). Voert een warmtepomp met behulp van 1 kWh aan elektrische energie bijvoorbeeld 4 kWh aan warmte af uit je huis (zodat je huis wordt gekoeld), dan bedraagt de EER voor koeling 4/1 = 4,0.

Misschien overbodig om te vermelden: All-Electric warmtepompen verbruiken meer elektriciteit dan hybride warmtepompen. Een All-Electric warmtepomp zorgt namelijk voor het verwarmen van je huis en het verwarmen van water, waar een hybride warmtepomp alleen zorgt voor het verwarmen van je woning. Daar staat tegenover dat je met een All-Electric warmtepomp helemaal geen gas meer verbruikt en niet meer hoeft te betalen voor een gasaansluiting. Je bespaart dus fors op je energiekosten voor gas en betaalt ook geen vastrechtkosten meer voor de gasmeter. Heb je een hybride warmtepomp? Dan gebruik je nog wel gas, maar veel minder dan voorheen.

Zoals je hebt kunnen lezen, wordt het verbruik van een warmtepomp beïnvloed door allerlei factoren. Onderstaand rekenvoorbeeld geeft je een goede indruk van het werkelijk verbruik van een volledig elektrische warmtepomp in een all-electric woning.

Uitgangspunten

• Je huis is voorzien van een cv-ketel op gas met een rendement van 95% (calorische bovenwaarde)
• Je verbruikt in totaal 1.600 m3 gas per jaar (het gemiddelde voor een huis in Nederland)
• Per jaar is 40 m3 gas nodig om te koken
• Je hebt geen zonnepanelen die gratis elektriciteit leveren
• Je gasverbruik voor verwarmen en warm water bedraagt dus: 1.600 m3-/- 40 m³= 1.560 m³ ·
• Volgens Milieu Centraal zijn er in 2023 5 situaties denkbaar waarbij je de kosten voor het verbruik van je warmtepomp verschillend berekent. - Heb je een lopend vast contract, afgesloten vòòr 1 juli 2021, dan heb je minimale kosten van € 0,85 per m³ gas en € 0,22 per kWh stroom. - Milieu Centraal verwacht dat je in 2023 boven het prijsplafond van 1200 m3 gas per jaar tussen de 3 en 4 euro per m³ gas zal moeten betalen en boven de 2900 kWh per jaar 1 euro per kWh.

Je gasrekening voor verwarming en warm water via de cv-ketel bedraagt 1200 x € 1,45 + 360 x € 3,50 = € 3.000,-.

Om te berekenen hoeveel het in energiekosten kan gaan schelen wanneer je je gasgestookte cv-ketel inruilt voor een elektrische warmtepomp, moet eerst worden bepaald hoeveel warmte de cv-ketel in kWh levert voor verwarmen en warm water. Dat gaat zo: 1.560 m³ gas x 9,27 kWh*=14.461 kWh.

*Dit is de omgerekende hoeveelheid energie in kWh die 1 m³ aardgas levert bij een ketelrendement van 95% op calorische bovenwaarde.

In bovenstaand voorbeeld gaan we uit van het gemiddeld energieverbruik van een gemiddeld Nederlands huishouden dat gebruikmaakt van een cv-ketel. Vervang je je cv-ketel door een warmtepomp met een (heel goed te realiseren) rendement van 480% (COP = 4,8), dan is voor het leveren van dezelfde hoeveel warmte 14.461/4,8 = 3.013 kWh aan elektriciteit nodig. Dit is het verbruik van de warmtepomp per jaar. Berekenen we de kosten met bovenstaande uitgangspunten dan kost het stroomverbruik van de warmtepomp € 1.273,- per jaar. Dat is de uitkomst van 2.900 kWh x € 0,40 + (3.013-2.900 kWh) x € 1,00 = € 1.273,-.

Ondanks het energieplafond in 2023 bespaart een gemiddeld Nederlands huishouden zonder zonnepanelen met een warmtepomp dit jaar dus € 3.000 - € 1.273 = € 1.727,- ten opzichte van een gemiddeld Nederlands huishouden met een cv-ketel.

Warmtepompen leveren dus voor meer kWh aan warmte dan dat ze gebruiken doordat er energie uit de natuur wordt gehaald. Hierdoor is je energieverbruik lager en hoef je minder te betalen aan je energieleverancier. Combineer je de warmtepomp met zonnepanelen, dan wordt je voordeel alleen nog maar groter.

Veelgestelde vragen

➡️ Waarvoor gebruikt de warmtepomp stroom?

Een warmtepomp zet energie uit de omgeving met een hoog rendement om in bruikbare warmte voor centrale verwarming en warm water. Bij dit proces gebruiken de compressor en enkele andere onderdelen elektrische energie. Een groot voordeel van een warmtepomp is het feit dat de energie, die hij in de vorm van warmte aan bijvoorbeeld de bodem of de buitenlucht onttrekt, gratis is. Anders dan bij een gasgestookte cv-ketel of een elektrische cv-ketel hoef je dus niet voor álle benodigde energie te betalen. Integendeel: het grootste deel van de benodigde energie kost je helemaal niets!

Verbruik warmtepomp-compressor

Wél moet je betalen voor de elektriciteit die de compressor nodig heeft om energie aan de omgeving te onttrekken en om te zetten in bruikbare warmte voor centrale verwarming en warm water. Ook deze energie wordt uiteindelijk echter omgezet in warmte en dus nuttig gebruikt.

Overige onderdelen

Behalve de compressor bevat de warmtepomp nog enkele andere onderdelen die van invloed zijn op het stroomverbruik van de warmtepomp. Een of twee pompen (die tegenwoordig overigens behoorlijk energiezuinig zijn), printplaten voor de besturing en – bij een lucht/water warmtepomp – een ventilator. Omdat de compressor veruit de meeste elektriciteit gebruikt en de rest als hulpenergie wordt beschouwd, hebben we het hierna alleen nog over het verbruik van de compressor van de warmtepomp.

➡️ Is het stroomverbruik van een warmtepomp te vergelijken met een cv-ketel?

Ook een cv-ketel heeft een ventilator, een pomp en een printplaat die samen een geringe hoeveelheid elektrische hulpenergie gebruiken. Laat je deze hulpenergie buiten beschouwing, dan kun je voor wat de energiekosten betreft dus prima een vergelijking maken tussen het gasverbruik van een cv-ketel en het stroomverbruik van een warmtepomp.

➡️ Hoe zit het met het verbruik van de warmtepomp voor het koelen?

Sommige typen warmtepompen kunnen actief of passief koelen. Bij passieve koeling schakelt de compressor van de warmtepomp niet in, maar laten energiezuinige pompen koud water vanuit een bodembron door de cv-installatie stromen. Dat kost slechts een kleine hoeveelheid hulpenergie en is bovendien goed voor de bodembron, die op deze manier ‘s zomers extra wordt opgewarmd. Bij actieve koeling wordt de werking van de warmtepomp omgedraaid en onttrekt de warmtepomp met behulp van de compressor warmte aan je huis. Deze warmte wordt afgegeven aan de bodembron of afgevoerd naar de buitenlucht. Omdat de compressor hierbij wél wordt ingeschakeld, noemen we dit dus ‘actieve’ koeling.