Lage temperatuur verwarming (LTV) noodzakelijk voor duurzame verwarming

Waarom is de term ‘lage temperatuur verwarming’ (afgekort ‘ltv’) ineens zo populair en wat houdt duurzaam verwarmen met een lage aanvoertemperatuur nu eigenlijk in? In dit artikel lees je er alles over.

Korte terugblik op hoge temperatuur verwarming

Om goed te begrijpen wat lage temperatuur verwarming is en hoe het werkt, is het belangrijk om eerst iets uit te leggen over hoge temperatuur verwarming en over de gasgestookte cv-installaties die we sinds de jaren ’60 in Nederland gewend zijn.

Bij een gasgestookte cv-ketel speelt de term ‘lage temperatuur’ helemaal niet. Sterker nog: bij het verbranden van aardgas is de temperatuur van de vlam met zo’n 1.000°C juist heel hoog. Het is bij een gasgestookte cv-ketel op gas dan ook juist van belang om die enorm hoge temperatuur naar beneden te krijgen, aangezien de gewenste temperaturen voor warm water (60°C) en centrale verwarming (circa 50°C tot 80°C) veel lager zijn. Voor het rendement van een hr-ketel is bij centrale verwarming zelfs een nóg lagere temperatuur (circa 35°C tot 50°C) gewenst. Het is voor een gasgestookte cv-ketel dus geen enkel probleem om in de winter zo nodig cv-water met een temperatuur van zo’n 80°C te leveren. Radiatoren (en convectoren) zijn in veel woningen zelfs zo ontworpen dat ze – als het buiten heel koud is – een woning op temperatuur kunnen houden met cv-water van 80°C.

Hoewel een hr-ketel dus een hoger rendement behaalt bij een lagere cv-temperatuur, nam men in Nederland bij de keuze van radiatoren meestal toch een cv-watertemperatuur van 70°C of 80°C als uitgangspunt. Hierdoor kwam in eerste instantie de echte hoogrendement-werking vaak niet tot zijn recht. En belangrijker nog: er is hierdoor ook echt een hoge cv-temperatuur nodig om het in huis warm genoeg te krijgen als het vriest dat het kraakt.

Vloerverwarming als afgiftesysteem

Naast verwarmingsinstallaties met radiatoren en/of convectoren zijn er in het verleden ook veel installaties aangelegd met vloerverwarming als afgiftesysteem. Soms als hoofdverwarming (waarbij de vloerverwarming zonder radiatoren werkt), vaak als bijverwarming (waarbij altijd een paar kleine radiatoren nodig zijn om een ruimte op de gewenste temperatuur te krijgen). Bij veel van deze systemen zijn met name op de eerste verdieping van een woning vaak radiatoren aanwezig die cv-water met een hoge temperatuur nodig hebben. De vloerverwarming wordt in zo’n geval voorzien van cv-water met dezelfde hoge temperatuur. Maar omdat vloerverwarming niet te warm mag worden, wordt deze aanvoertemperatuur – door het bijmengen van retourwater van de vloerverwarming behulp van een eigen vloerverwarmingspomp – weer verlaagd tot circa 30°C tot 40°C. Het mag duidelijk zijn dat het voor een hoog rendement van een hr-ketel niet erg helpt om de cv-aanvoertemperatuur eerst te verhogen en dan weer te verlagen. De combinatie van vloerverwarming met een warmtepomp zorgt daarentegen wel voor een hoog rendement.

Wat betekent lage temperatuur verwarming?

Kan een cv-installatie – ook als het buiten tien graden vriest – een woning nog goed op temperatuur houden bij een cv-aanvoertemperatuur van circa 30°C tot 55°C? Dan spreken we over een lage temperatuur verwarmingsinstallatie. Vaak is een cv-installatie die met dergelijke lage temperaturen kan werken voorzien van vloerverwarming met een warmtepomp, maar het is ook mogelijk om (grotere) radiatoren en/of convectoren met kleine ventilatoren toe te passen met een warmtepomp.

Lage temperatuur verwarming met warmtepomp combineren: de voordelen

Allereerst kun je voor het verwarmen van je huis lage temperatuur verwarming goed combineren met een warmtepomp. Dat levert een behaaglijke en comfortabele manier van verwarming op. Daar komt bij dat je met de combinatie van lage temperatuur verwarming, zoals vloerverwarming, met een warmtepomp een veel hoger rendement behaalt dan met een gasgestookte cv-ketel. Van alle factoren die het rendement van een warmtepomp beïnvloeden, is een lage cv-aanvoertemperatuur namelijk de belangrijkste. Hoe kleiner immers het verschil tussen de temperatuur van de bron van de warmtepomp en de aanvoertemperatuur die je cv-installatie nodig heeft, hoe minder energie er nodig is om die cv-watertemperatuur te bereiken. En dus: hoe hoger het rendement. Omdat een warmtepomp altijd gebruik maakt van warmte uit de omgeving – zoals de aardbodem of de buitenlucht – is de brontemperatuur altijd vrij laag. Het is daarom belangrijk om de cv-aanvoertemperatuur zo laag mogelijk te houden.

Ideale temperatuur vloerverwarming

Nu vraag je je misschien af wat de ideale temperatuur is wanneer je de warmtepomp combineert met vloerverwarming. Er zijn diverse temperaturen die een rol spelen: wat is de gewenste kamertemperatuur? Die zit meestal tussen de 19 en 22°C, waarbij het in de badkamer vaak een paar graden warmer is dan in de rest van het huis. Ook is de buitentemperatuur van invloed. Als het buiten vriest heb je een hogere temperatuur van je vloer nodig in vergelijk met een lente dag, wanneer het bijv. buiten 12°C is. De ideale cv-temperatuur hangt ook af van het ontwerp van je vloerverwarming, zoals bijvoorbeeld de tussenafstand tussen de buizen in je vloer. Hoe dichter de buizen op elkaar liggen, hoe lager de temperatuur kan zijn om voldoende warmte af te geven. Als het behoorlijk vriest, is bijv. cv-water met een temperatuur van 35°C cv-water nodig in je vloerverwarming om de ideale temperatuur van vloerverwarming te halen. Het wordt anders als je in de zomer wilt gaan koelen. Om zoveel mogelijk te koelen, moet het water zo koud mogelijk zijn. Maar als de vloer te koud wordt, zal er condens op je vloer komen. Daarom is bij koelen een vloertemperatuur van ca 17-18°C ideaal. Deze is voor een ideale temperatuur zo laag mogelijk om te kunnen koelen, maar niet te laag, om condensatie te voorkomen.

De invloed van de cv-temperatuur op het rendement

Stel: een warmtepomp maakt gebruik van een bodembron met een temperatuur van circa 0°C en de cv-installatie werkt met een aanvoertemperatuur van 35°C. Het temperatuurverschil tussen de bron en de aanvoertemperatuur is dan 35°C. In zo’n situatie komt het rendement van een warmtepomp bijvoorbeeld uit op 470%. Zou de cv-installatie met een aanvoertemperatuur van 45°C werken, dan neemt het temperatuurverschil tussen de bron en de aanvoertemperatuur toe, waardoor het rendement van dezelfde warmtepomp daalt naar bijvoorbeeld 370%. Dat is nog steeds behoorlijk hoog, maar je ziet dat een verschil in aanvoertemperatuur van slechts 10°C al veel impact op het rendement heeft.

Natuurlijk kunnen warmtepompen ook hogere temperaturen leveren. Dat kan nuttig zijn voor cv-systemen die op heel koude winterdagen een temperatuur van 55°C (of iets meer) nodig hebben om een woning op temperatuur te houden of om warm water te maken. Op die momenten daalt het rendement echter natuurlijk wel. Gelukkig is het aantal dagen waarop het buiten stevig vriest beperkt, zodat het grootste deel van het stookseizoen een lagere aanvoertemperatuur voor verwarming volstaat. En dát is dan weer goed nieuws voor het rendement.

Nieuwbouwwoningen die bij oplevering al zijn voorzien van een warmtepomp, hebben altijd een lage temperatuur cv-installatie. Afhankelijk van het gekozen type warmtepomp zijn er uiteraard verschillen, bijvoorbeeld voor wat betreft de bron (bodem, buitenlucht of ventilatielucht), de compressor, het soort koudemiddel en de warmtewisselaar. Maar voor alle warmtepompen geldt: hoe kleiner het verschil tussen de brontemperatuur en de benodigde cv-aanvoertemperatuur, hoe hoger het rendement!

Meer informatie

Neem voor meer informatie over de mogelijkheden voor een lage temperatuur verwarming (ltv) in combinatie met een warmtepomp contact op met een installateur bij jou in de buurt. Deze kan op basis van jouw persoonlijke situatie het beste advies geven.

Productie NIBE assortiment

NIBE biedt een breed assortiment aan warmtepompen, boilers en toebehoren.

Op de hoogte blijven van de Nederlandse energietransitie?

Schrijf je nu in voor onze nieuwsbrief en ontvang maandelijks het laatste nieuws omtrent de laatste innovaties op het gebied van duurzaam wonen en andere voor jou interessante onderwerpen. Vul je gegevens hieronder in en kies jouw meest interessante onderwerpen

This is not correct
This is not correct
This is not correct

 

Hartelijk dank voor je registratie.

We hebben je zojuist een mail gestuurd ter bevestiging van je inschrijving. Je ontvangt maandelijks een nieuwsbrief met de meest actuele onderwerpen op het gebied van duurzaam wonen. Je kunt je uiteraard op elk gewenst moment weer uitschrijven via een link in de mail.

Consumenten Installateurs Voorschrijvers