Is je woning geschikt voor een warmtepomp?

Eén van de belangrijkste factoren die bepalen of een warmtepomp in je woning geplaatst kan worden, is de isolatiewaarde van je woning:

• Niet of slecht geïsoleerd: een warmtepomp in huis heeft dan helaas weinig zin. Doordat de benodigde cv-temperatuur in dit geval hoog is, is het rendement van een warmtepomp niet zo hoog, waardoor gebruik wordt afgeraden. Ook is er in dit geval een warmtepomp nodig met een groot vermogen, wat het nogal duur maakt.
• Matig geïsoleerd: het is in dit geval wat lastiger om een warmtepomp toe te passen. Vaak is het benodigd vermogen redelijk hoog, waarbij een groter type warmtepomp vereist is en is voor het cv-systeem meestal een hoge temperatuur nodig, wat ongunstig is voor het rendement van de warmtepomp. Bekijk of er meer isolatie mogelijk is om het huis geschikter te maken voor een warmtepomp. Luk dat? Dan is een hybride warmtepomp, een warmtepomp in combinatie met een cv-ketel, waarschijnlijk een goede optie.
• Goed tot zeer goed geïsoleerd: een warmtepomp is goed toepasbaar. Het is natuurlijk nodig om het complete plaatje te bekijken, dus ook de andere factoren spelen nog een rol. Maar over het algemeen kan je kiezen voor een all-electric variant zonder een cv-ketel, of een hybride installatie, waarbij de cv-ketel nog (even) blijft hangen.

Door naar het bouwjaar van je woning te kijken, kun je in principe iets zeggen over de isolatiewaarde van je huis, zoals hierboven genoemd. Het kan zijn dat je woning in de tussentijd voorzien is van dubbelglas, spouwmuurisolatie of isolatie van het dak. Dan is de isolatiewaarde alweer een stukje beter.

• Gebouwd tussen 1930 en 1975: de huizen zijn met de bouw niet goed geïsoleerd, maar waarschijnlijk is er wel een spouwmuur aanwezig. De eerste goede stap voor verduurzaming is het verbeteren van de isolatie van de woning.
• Gebouwd tussen 1976 en 1982: de huizen zijn bij de bouw matig geïsoleerd. Vaak is er spouwmuurisolatie of dakisolatie van een beperkte dikte aangebracht. Dubbelglas is soms toegepast, maar dan vaak alleen voor de woonkamer.
• Gebouwd tussen 1983 en 1991: de huizen zijn bij de bouw overal geïsoleerd. De isolatie is redelijk goed, waarbij de woonkamer vaak is voorzien van dubbelglas. Een hybride, lucht/water of ventilatielucht/water warmtepomp in deze woningen is heel goed mogelijk.
• Gebouwd na 1992: bij de bouw zijn deze huizen overal goed tot zeer goed geïsoleerd. Door steeds strengere eisen, bijvoorbeeld door invoering van de (steeds veeleisender wordende) EPC-berekening, is de isolatiewaarde van deze woningen in de loop van de jaren steeds beter geworden. Hoe jonger de woning is, hoe beter de isolatiewaarde is.

De tweede belangrijke factor die bepaalt of er een warmtepomp in je woning kan worden geplaatst, is het type verwarmingssysteem en dan met name het afgiftesysteem: de radiatoren, convectoren, vloerverwarming of een combinatie van deze systemen. Check hier welk type verwarmingssysteem het meest geschikt is voor een warmtepomp. Wat goed is om in dit geval te weten: hoe lager de cv-temperatuur kan zijn om je woning op temperatuur te brengen, hoe gunstiger dit is voor het rendement (COP) van de warmtepomp.

• Radiatoren: er zijn veel soorten radiatoren, waarbij er bij de bouw van een woning vaak van uit is gegaan dat deze via een cv-ketel, die 80℃ kan leveren om de woning op temperatuur te houden, worden verwarmd. Als de woning in de loop van de jaren qua isolatie is verbeterd, bijvoorbeeld door dubbelglas of spouwmuurisolatie, zijn de radiatoren als het ware ‘overbemeten’ en kan de woning ook op temperatuur worden gehouden met een lagere cv-aanvoertemperatuur, bijvoorbeeld 50 of 60℃. Hierbij komt dat men bij de bouw rekening heeft gehouden met het feit dat de cv-ketel in de nacht uit staat, de zogenaamde nachtverlaging van bijv. 4℃, waarbij de radiatoren in de morgen extra warmte moeten leveren om de woning op de warmen. Als de woning goed is geïsoleerd, is deze nachtverlaging niet meer zo belangrijk. Als de woning in de nacht niet (ver) afkoelt, hoeven de radiatoren ook niet meer voor opwarming van de woning te zorgen.
• Door kennis van de radiatoren, de isolatie van het huis en eventueel een test met het terugbrengen van de cv-aanvoertemperatuur als het vriest (met de ketel), kan er bepaald worden hoever de cv-temperatuur teruggezet kan worden, zonder dat je direct in de kou zit. Ook is het mogelijk om onder de radiatoren een hiervoor bedacht ventilatorsysteem te plaatsen, om het vermogen bij lagere temperaturen te vergroten.
• Convectoren: ook hiervoor geldt dat er veel verschillende convectoren zijn. Het grootste verschil is dat sommige uitgerust zijn met een ventilator en andere niet. Convectoren zonder ventilatoren, die vroeger voor grote ramen ‘in de vloer’ werden geplaatst, hebben vaak een hoge cv-aanvoertemperatuur nodig van 80℃. Deze leveren bij een lage aanvoertemperatuur te weinig warmte en zijn daarom niet goed geschikt voor een warmtepomp. Er zijn tegenwoordig ook convectoren op de markt, die met behulp van kleine ventilatortjes ook veel warmte leveren als de cv-temperatuur slechts 35℃ zijn. Deze laagtemperatuur convectoren, ook wel LT-radiatoren genoemd, zijn echter prima geschikt voor een warmtepomp. Vervanging van een aantal gewone radiatoren door deze typen, maakt een verwarmingssysteem sneller geschikt voor een warmtepomp.
• Vloerverwarming: een vloerverwarming is zeer geschikt voor verwarming met een warmtepomp, omdat de benodigde cv-temperatuur erg laag is: bijvoorbeeld 35℃. Er zijn verschilende typen vloerverwarming. Het is daarom wel belangrijk om te weten hoe het systeem is ontworpen: Is de vloerverwarming bedoeld als hoofdverwarming of als bijverwarming? Het verschil zit hem in de onderlinge afstand tussen de buizen in de vloer. Bij hoofdverwarming zitten ze dichter bij elkaar dan bij bijverwarming. Wanneer je vloerverwarming als bijverwarming hebt, zijn er vaak nog een paar (kleine) radiatoren toegevoegd.
• In veel huizen is er op de benedenverdieping vloerverwarming aanwezig en op de verdiepingen erboven radiatoren. Vaak is de gewenst temperatuur op de slaapkamers lager dan in de woonkamers, waardoor in een dergelijke woning een warmtepomp al snel een prima oplossing is, in zowel een hybride opstelling als all-electric. Denk hierbij ook aan het beperken van de nachtverlaging, ook op de bovenste verdiepingen en vergroot eventueel een paar radiatoren op de bovenverdieping.

In iedere woning is er altijd een bepaalde vorm van ventilatie aanwezig. Dit is nodig om frisse lucht in te kunnen ademen of om vocht vanuit de woning af te voeren. Afhankelijk van de beschikbare technieken, zijn er in de loop van de tijd 3 verschillende technieken vaak gebruikt. Als er een geforceerde ventilatie aanwezig is, biedt dit mogelijkheden voor toepassing van warmtepompen die ventilatielucht als bron gebruiken.

• Natuurlijke ventilatie. In de oudere woningen is er meestal sprake van een natuurlijke ventilatie. Door roosters boven de ramen, beperkte kierdichtheid van de woning en door ramen open te zetten wordt dan een woning voorzien van frisse buitenlucht. Deze manier van ventileren biedt door het missen van een kanalensysteem maar beperkte toepassing van een ventilatiewarmtepomp, al kan er wel bijvoorbeeld een warmtepompboiler die uitsluitend werkt op buitenlucht worden toegepast.
• Ventilatie met een mv-box, de bekende mechanische ventilatiebox. Deze manier van ventileren biedt mogelijkheden voor toepassing van warmtepompen die functioneren op ventilatielucht. Voor zowel tapwaterverwarming, cv-verwarming of een combinatie hiervan, kan een warmtepomp warmte terugwinnen uit ventilatielucht. Afhankelijk van het benodigde vermogen, kan een warmtepomp in hybride opstelling worden toegepast, samen met een cv-ketel, maar er zijn ook ventilatiewarmtepompen met 5 kW vermogen op de markt, die een all-electric woning voorzien van ventilatie, warm tapwater en cv-verwarming.
• WTW-ventilatie: met behulp van een kruisstroomwisselaar wordt warmte uit afgezogen lucht teruggewonnen en weer in de lucht gestopt. Ook deze vorm van ventilatie maakt het mogelijk om een warmtepomp toe te passen. De beste oplossing is in dit geval een moderne ventilatielucht/water warmtepomp, die in plaats van de wtw, de afgezogen lucht gebruikt om warmte uit te halen en deze warmte gebruikt voor opwarming van toevoerlucht die wordt gebruikt voor cv-verwarming en warm water. In zowel nieuwbouwwoningen als bestaande woningen kunnen deze worden toegepast.

Dit was slechts een samenvatting met algemene richtlijnen voor een snelle indicatie. Iedere woning is uniek en dus blijft het belangrijk je goed te laten adviseren. Welke warmtepomp in jouw woning het beste wel of niet gebruikt kan worden, vertellen onze specialisten je graag. Voor een vrijblijvend advies over een warmtepomp in je woning of voor een offerte op maat kan je terecht bij onze erkende installateurs.