Is je woning geschikt voor een warmtepomp?

De factoren die het belangrijkste zijn om rekening te houden met de keuze van een warmtepomp zijn: de isolatie van je woning, het type verwarmingssysteem, het ventilatiesysteem en een beschikbare locatie voor een warmtepomp en bijbehorende boiler.

Isolatie van je woning

Eén van de belangrijkste factoren die bepalen of een warmtepomp in je woning geplaatst kan worden, is de isolatiewaarde van je woning:

• Niet of slecht geïsoleerd: In dit geval is de nodige cv-temperatuur meestal hoog (tot 75-80°C) en ook het benodigde vermogen van de warmtepomp is meestal vrij hoog. Deze combinatie maakt de nodige investering in een warmtepomp vrij hoog en de besparing beperkt, waardoor het zinvoller is om eerst te investeren in betere isolatie van je woning.
• Redelijk goed geïsoleerd: vaak is een warmtepomp in dit geval prima mogelijk. Het benodigde vermogen is meestal redelijk beperkt, dat gunstig is voor de aanschafprijs van de warmtepomp. Ook is de benodigde cv-temperatuur lager dan je denkt, waarbij het hoge rendement van de warmtepomp al zorgt voor een aanzienlijke kostenbesparing op je energierekening. Eventueel kun je eerst een warmtepomp nog combineren met een gasketel door die All-Electric Ready hybride te installeren, of je kunt meteen een All-Electric warmtepompinstallatie kiezen. Het brede temperatuurbereik van NIBE warmtepompen zorgt dat ze eventueel even een hoge temperatuur kunnen leveren als het nodig is, maar ook een lage temperatuur, met een hoog rendement.
• Goed tot zeer goed geïsoleerd: een warmtepomp is goed toepasbaar. Het benodigd vermogen is beperkt, wat gunstig is voor de investering in een warmtepomp. Het brede temperatuurbereik maakt dat een warmtepomp altijd gecombineerd kan worden met het aanwezige verwarmingssysteem. Vanwege het vaak lagere energiegebruik van dit type woningen is het aan te raden om meteen naar een 100% gasloze, All-Electric warmtepompinstallatie te gaan.

Door naar het bouwjaar van je woning te kijken, kun je in principe iets zeggen over de isolatiewaarde van je huis, zoals hierboven genoemd. Het kan zijn dat je woning in de tussentijd voorzien is van dubbelglas, spouwmuurisolatie of isolatie van het dak. Dan is de isolatiewaarde alweer een stuk beter.

• Gebouwd tussen 1930 en 1975: de huizen zijn tijdens de bouw niet of zeer beperkt goed geïsoleerd. Vaak is er in dit soort woningen al spouwmuurisolatie toegepast, dubbelglas geplaatst en eventueel dak en vloerisolatie aangebracht.
• Gebouwd tussen 1976 en 1982: de huizen zijn bij de bouw matig tot redelijk goed geïsoleerd. Vaak is er spouwmuurisolatie of dakisolatie van een beperkte dikte aangebracht. Dubbelglas is soms toegepast, maar dan vaak alleen voor de woonkamer. Om energie te besparen is er in deze woningen vaak later overal dubbelglas toegepast.
• Gebouwd tussen 1983 en 1991: de huizen zijn bij de bouw overal geïsoleerd. De isolatie is redelijk goed tot goed. Soms is oud dubbelglas vervangen door nieuw dubbelglas. In de randen van het dubbelglas is meestal het jaartal van het glas te vinden.
• Gebouwd na 1992: bij de bouw zijn deze huizen overal goed tot zeer goed geïsoleerd. Door steeds strengere eisen, bijvoorbeeld door invoering van de (steeds veeleisender wordende) BENG-berekening, is de isolatiewaarde van deze woningen in de loop van de jaren steeds beter geworden. Hoe jonger de woning is, hoe beter de isolatiewaarde is.

Kortom, de combinatie van het bouwjaar, te kijken naar eventueel genomen extra isolerende maatregelen bepalen hoe goed je woning is geïsoleerd. Het energielabel van je woning wordt grotendeel bepaald door de mate van isolatie van je woning, dus dat is een goede indicatie. Naast al deze informatie is ook het gasverbruik een goede indicatie voor de mate van isolatie, want het meeste gas wordt voor verwarmen van de woning gebruikt. Op basis van het gasverbruik en het aantal personen in de woning (m.b.t. het tapwatergebruik) kan een redelijk goede berekening worden gemaakt voor het benodigde warmtepompvermogen dat nodig is voor de woning.

De tweede belangrijke factor die bepaalt hoe geschikt je woning is voor een warmtepomp, is het type verwarmingssysteem. Dit zijn bijvoorbeeld de radiatoren, convectoren, vloerverwarming of een combinatie van hiervan. Hieronder wordt per type afgiftesysteem uitgelegd wat belangrijk is om te weten en wat je eventueel kunt doen om het beter te maken voor combinatie met een warmtepomp. Wat goed is om in dit geval te weten: hoe lager de cv-temperatuur kan zijn om je woning op temperatuur te brengen, hoe gunstiger dit is voor het rendement (COP) van de warmtepomp.

• Radiatoren: er zijn veel soorten radiatoren, waarbij er bij de bouw van een woning uit kon worden gegaan dat een cv-ketel tot 80℃ kan leveren. Vaak kun je aan het aantal platen en de grootte van de radiatoren al zien of de installatie degelijk is ontworpen en vaak werkt met een lagere cv-temperatuur of juist redelijk krap is gemaakt met hogere nodig cv-temperaturen tot gevolg. Als de woning in de loop van de jaren qua isolatie is verbeterd, bijvoorbeeld door dubbelglas of spouwmuurisolatie, zijn de radiatoren als het ware ‘overbemeten’ en kan de woning ook op temperatuur worden gehouden met een lagere cv-aanvoertemperatuur, zelfs van 55℃ tot 70℃. Hierbij komt dat men bij de bouw rekening heeft gehouden met het feit dat de cv-ketel in de nacht uit staat, de zogenaamde nachtverlaging van bijv. 4℃, waarbij de radiatoren in de morgen extra warmte moeten leveren om de woning op de warmen. Als de woning goed is geïsoleerd, is deze nachtverlaging niet meer zo belangrijk. Als de woning in de nacht niet (ver) afkoelt, hoeven de radiatoren ook niet meer voor opwarming van de woning te zorgen.
• Door kennis van de radiatoren, de isolatie van het huis en eventueel een test met het terugbrengen van de cv-aanvoertemperatuur als het vriest (met de ketel), kan er bepaald worden hoever de cv-temperatuur teruggezet kan worden, waarbij je de gewenste ruimtetemperatuur houdt. Ook kan het helpen om in bijvoorbeeld de woonkamer 1 of 2 radiatoren te vervangen voor grotere (lagere temperatuur) uitvoeringen, waardoor de cv-temperatuur in de woning nog verder naar beneden kan.
• Convectoren: hoewel convectoren niet zo vaak voorkomen, zijn er toch best veel verschillende convectoren te vinden. Het grootste verschil is dat sommige uitgerust zijn met een ventilator en andere niet. Convectoren zonder ventilatoren, die vroeger voor grote ramen ‘in de vloer’ werden geplaatst, hebben vaak een hoge cv-aanvoertemperatuur nodig van bijvoorbeeld 70 tot 80℃. Deze leveren bij een lage aanvoertemperatuur te weinig warmte en zijn daarom niet goed geschikt voor een lage cv-temperatuur. Het plaatsen van op de markt beschikbare ventilatoren bovenop deze convectoren maken ze wel weer geschikt voor een lagere cv-temperatuur Er zijn tegenwoordig ook convectoren op de markt, die met behulp van ingebouwde ventilatortjes ook veel warmte leveren als de cv-temperatuur slechts 35℃ is. Deze laagtemperatuur convectoren, zijn prima geschikt voor een warmtepomp. Het grote voordeel hiervan is dat ze ook kunnen koelen. Vervanging van een aantal gewone radiatoren door deze typen, maakt een verwarmingssysteem dus niet alleen geschikt voor een warmtepomp m.b.t. verwarmen, maar ook voor koeling, bijvoorbeeld op je slaapkamer.
• Vloerverwarming: een vloerverwarming is zeer geschikt voor verwarming met een warmtepomp, omdat de benodigde cv-temperatuur erg laag is: bijvoorbeeld maximaal 35℃. Er zijn verschillende typen vloerverwarming: hoofdverwarming of bijverwarming. Vooral voor koeling is het belangrijk om te weten hoe het systeem is ontworpen. Vloerverwarming als bijverwarming heeft namelijk maar een beperkt vermogen m.b.t. koelen.
• Combinatie van systemen: In veel huizen is er op de benedenverdieping vloerverwarming aanwezig en op de verdiepingen erboven radiatoren. Vaak is de gewenst temperatuur op de slaapkamers lager dan in de woonkamer, waardoor de nodige cv-temperatuur vaak al wat lager in kan worden gesteld. Als het nodig is, kun je de warmtepomp voor de radiatoren boven een hogere cv-temperatuur laten maken, omdat een bestaande vloerverwarming een lagere watertemperatuur in kan worden gesteld. Ook de combinatie van vloerverwarming en ventilator convectoren is zeer geschikt voor een warmtepomp. Je kunt hiermee namelijk in de winter met een lage cv-temperatuur (en hoge COP) verwarmen en in de zomer aangenaam koelen.

In iedere woning is er altijd een bepaalde vorm van ventilatie aanwezig. Dit is nodig om frisse lucht in te kunnen ademen of om vocht vanuit de woning af te voeren. Afhankelijk van de beschikbare technieken, zijn er in de loop van de tijd 3 verschillende opties vaak toegepast:

• Natuurlijke ventilatie: in oudere woningen wordt meestal gebruik gemaakt van natuurlijke ventilatie. Roosters boven de ramen en het openzetten van (kleine) ramen, geholpen door beperkte kierdichtheid van de woningen, ventileren de woning.
• Ventilatie met een mv-box, de bekende mechanische ventilatiebox: op bepaalde plaatsen in huis, bijv. op de wc, badkamer en keuken, wordt de lucht afgezogen en door roosters boven de ramen komt frisse buitenlucht naar binnen.
• WTW-ventilatie: er wordt net als bij een mv-box op bepaalde plaatsen lucht afgezogen, en op andere plaatsen, zoals de woonkamer en slaapkamers, buitenlucht ingeblazen. Met behulp van een kruisstroomwisselaar wordt warmte uit afgezogen lucht teruggewonnen en weer in de ingeblazen lucht gestopt.

Hoge temperatuur warmtepomp of lage temperatuur warmtepomp?

Soms wordt specifiek aangegeven dat er verschil is tussen een hoge temperatuur warmtepomp en een lage temperatuur warmtepomp. Hierbij wordt voor lage temperatuur 33 tot 55℃ cv-water aangehouden en voor hoge temperatuur 60-80 graden. Veel NIBE warmtepompen hebben echter een temperatuurbereik van 30 tot 70 of zelfs 75℃. In feite hoeft er hierdoor dus geen verschil meer te worden gemaakt tussen hoge of lage temperatuur warmtepompen. Een NIBE warmtepomp, met een groot temperatuurbereik, is dus te combineren met iedere aanwezige cv-installatie. Dit is een groot voordeel, want als je eerst denkt dat je een hogere temperatuur nodig hebt, en het blijkt een stuk lager te kunnen, kan dat met dezelfde NIBE warmtepomp worden gerealiseerd.

Dit was slechts een samenvatting met algemene richtlijnen voor een snelle indicatie. Iedere woning is uniek en dus blijft het belangrijk je goed te laten adviseren. Welke warmtepomp in jouw woning het beste wel of niet gebruikt kan worden, vertellen onze specialisten je graag. Voor een vrijblijvend advies over een warmtepomp in je woning of voor een offerte op maat kan je terecht bij onze installateurs.